تغذیه مولدین / موفقیت در پرورش ماهی به میزان زیادی به کیفیت تخم و لارو بدست آمده بستگی دارد، که این به نوبه خود به تغذیه مولدین وابسته می‌باشد. همانند آنچه که در دیگر مهره داران اتفاق می افتد، بسیاری از مشکلاتی که در حین تکامل ماهیبروز پیدا می کند به طور مستقیم به تغذیه مولدین وابسته می‌باشد. بنابراین اجزاء غذایی جیره، میزان جذب غذا و دورهغذادهی همگی به طور مستقیم و یا غیرمستقیم کیفیت تخم و لارو را تحت تاثیر قرار میدهد. در همین راستا استفاده ازجیره های بالانس شده از نظر مواد مغذی برای مولدین باید در اولویت قرار گیرد. زیرا در صورت بهبود کیفیت تخم و لارو میتوان موفقیت پرورش ماهی در مراحل بالاتر را نیز متصور بود و تضمین کرد. مواردی از پارامترهای تولید مثلی ماهی که می‌تواند بوسیله کیفیت غذا تحت تأثیر قرار گیرد به شرح زیر می‌باشد.
- زمانی که ماهی برای اولین بار بالغ می‌شود یا زمان بلوغ ماهی
- تعداد تخم‌های تولید شده
- اندازه تخم
- کیفیت تخم که شامل ترکیب شیمیایی، درصد هچ و بازماندگی لارو می‌باشد.
تقسیم انرژی برای تولید مثل
در زمان رشد و قبل از بلوغ انرژی عمدتاً بین رشد و متابولیسم پایه تقسیم می‌شود ولی در زمان آغاز بلوغ جنسی انرژی دریافتی صرف متابولیزم پایه، رشد و تولید سلول‌های جنسی می‌شود. بعد از تأمین نیاز انرژی پایه بقیه انرژی بین رشد و تولید مثل تقسیم می‌شود. بنابراین ماهی برای تأمین انرژی تولید مثل مجبور است انرژی را از دیگر منابع به سمت تأمین انرژی سلول‌های جنسی سوق دهد. میزان انرژی که برای تولید مثل استفاده می‌شود بر روی سایز، کیفیت و تعداد تخم مؤثر می‌باشد. افزایش غذای روزانه می‌تواند بر اندازه تخم تولید شده اثر بگذارد به عنوان مثال افزایش میزان غذای روزانه از 0/35 درصد به 0/7 درصد در روز باعث افزایش تعداد و اندازه تخم ماهی قزل آلا شد ولی تعداد نسبی تخم با افزایش غذا کاهش پیدا نموده است.
بعضی از محققین معتقدند که اندازه تخم اثر زیادی بر روی کیفیت تخم و بازماندگی لارو در هچری زمانی که غذای لارو به اندازه کافی در دسترس است ندارد. بنابراین برای ماهی قزل آلا اقتصادی‌تر خواهد بود که با کاهش میزان غذا به تعداد تخم بیافزاییم و با تغذیه متناسب لاروها در هچری میزان کل تولید بچه ماهی را به ازای هر مولد افزایش دهیم. به هرحال میزان غذا باید همواره بالای نیاز پایه بوده که علاوه بر تأمین نیاز پایه باعث تأمین انرژی تخم‌ها هم شود.
نیاز پروتئینی مولدین
حداقل نیاز پروتئینی مولد میزان پروتئین بهینه برای رشد می‌باشد. بعنوان مثال در ماهی تیلاپیا پروتئین ۳۰٪ برای ماهی مولد نر و ماده یک درصد پروتئین ایده آل محاسبه شود. یک ارتباط مستقیم بین اندازه ماهی که برای اولین تخم دهی کردند و میزان پروتئین غذا وجود داشته است. ماهی‌هایی که پروتئین کمتری دریافت کردند در اندازه‌های کوچکتری شروع به تخم‌دهی نمودند. ماهی که غذای حاوی ۲۰٪ پروتئین مصرف کردند تکرار تخم‌ریزی بیشتری از ماهیانی که غذای حاوی ۳۰٪ پروتئین مصرف نمودند نشان دادند. یعنی فاصله بین دو تخم‌ریزی آنها کمتر بوده است.
نتیجه آزمایش‌ها را میتوان بصورت زیر خلاصه نمود:
در تیلاپیا میزان کمتر غذا باعث بلوغ سریعتر ماده، تعداد بیشتر تخم نسبت به وزن بدن و افزایش زمان تخم‌ریزی می‌شود. زمانی که پروتئین برای رشد ایده آل می‌باشد، تیلاپیا تمایل چندانی برای استفاده از این ماده برای تکامل تخم ندارد بلکه از آن برای رشد استفاده می‌کند ولی برعکس زمانی که پروتئین کمی در غذا وجود دارد میزان بیشتری صرف تولید تخم می‌شود.
گونه‌های مختلف نیاز متفاوتی به پروتئین برای تولید دارند. بعنوان مثال در گونه سیم دریای قرمز پروتئین ٪۴۵ غذا برای تعداد تخم و هچ‌پذیری آنها یک درصد ایده آل می‌باشد. ولی در ماهی تیلاپیا پروتئین ۳۰٪ مناسب می‌باشد. منبع پروتئین مصرفی در غذا می‌توانند در روند رشد سلول‌های جنسی اثرگذار باشد. تغذیه ماهی از منابع پروتئینی برگرفته از پودر ماهی باعث رشد بیشتر تخمدان‌ها نسبت منابع پروتئینی گیاهی می‌شود. این نشان دهنده این است پروتئین گیاهی نمی‌تواند کاملاً نیاز غذای ماهی مولد را تأمین کند.
اثر کیفیت غذا بر روی کیفیت لارو
اطلاعات زیادی در این زمینه اثر کیفیت غذا مصرفی توسط مولد بر روی رشد و بازماندگی لارو در دسترس نمی‌باشد. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد کمبود پروتئین و اسید چرب ضروری در غذا باعث کاهش لقاح شده و همچنین بیشتر لاروهای تولیدی از این مولدین دارای نقص بدنی بوده‌اند. در گونه‌های دریایی اسیدهای چرب N_3 غیر اشباع به عنوان یک ماده غذای که در بازماندگی و درصد لقاح تأثیر بالایی دارد شناخته شده است. در مقابل تغذیه از روغن ذرت بازماندگی تخم‌ها را کاهش داد.
اثر بعضی از مواد مغذی بر روی تولید مواد تناسلی در یک دوره طولانی قابل مشاهده است مانند پروتئین باید در یک دوره طولانی تغذیه شود تا اثرات خود را نشان دهد ولی بعضی از مواد مغذی دیگر در طول مدت کوتاهی از تغذیه اثر خود را بر روی تخم نشان می‌دهند مانند اسید چرب و ویتامین‌های محلول در چربی. استفاده از مواد رنگدانه‌ای هم می‌تواند در بهبود کیفیت تخم مؤثر باشد. رنگدانه‌های شبیه Cardeneβ Canthaxanthine یا Astaxanthin باعث بهبود شناوری تخم‌ها شدند.